Verjaardag en kerst

Voor mijn verjaardag zijn we naar een resort in Sosua gereden. William had beloofd dat we vroeg zouden vertrekken, maar tegen de tijd dat hij naar de sportschool geweest was en we nog wat dingen geregeld hadden, was het al middag. William is alleen naar binnen gegaan, omdat het voor de Dominicanen goedkoper is dan voor westerlingen, maar dat liedje ging helaas niet door zodat we toch het volle pond moesten betalen. Nadat we ingeboelt waren, is William gedag gaan zeggen op zijn werk en ben ik naar het strand gegaan. Toen ik naar de kamer wilde gaan om me te douchen, kwam William er net aan en zijn we samen bij een van de bars iets gaan drinken. Daarna ben ik me gaan douchen en is William naar een vriend gegaan. Toen hij terug kwam, hebben we eerst zijn vriend opgehaald en zijn we Sosua ingereden. Bij de woning van een tante van hem, kwam zijn nich plotseling vanuit het niets aanrennen. We hebben daar bij een colmado, een klein winkeltje, iets gedronken, wat hier heel normaal is. Daarna zijn we, samen met die vriend, naar een uitgaansgelegenheid gereden. In het begin draaiden ze veel bachata's en stond de muziek nog niet op vol volume. Maar naarmate het later werd, veranderde de muziekstijl meet trichting reggaetonachtige muziek en ging het volume steeds verder omhoog. Ik heb er altijd moeite mee als er veel lawaai is om goed te horen en daarom praat ik ook liever niet. Eerlijk gezegd had ik het dan niet zo naar mijn zin. Daarom zijn we vroeg weggegaan. We hebben nog even bij de disco in het resort gekeken, maar ook daar viel niet veel te beleven. Na een paar drankjes buiten, zijn we gaan slapen.
De volgende dag zijn we eerst naar zijn werk gereden, zodat ook ik even gedag kon zeggen tegen zijn bazin en collega's. Zijn bazin is Duitse. Samen met haar echtgenoot hebben ze een meubelmakerij opgezet. Haar echtgenoot ging allerlei gelegenheden langs om de meubels aan de mensen te verkopen. Hij is echter overleden en zij doet dit niet, omdat dit voor vrouwen niet gebruikelijk is om zoiets te doen. Sindsdien gaan de zaken minder goed.
Samen met zijn bazin heb ik een kop koffie gedronken. Ze vertelde me over de verschillen tussen de Dominicanen en westerlingen. Wij (westerlingen) zijn veel meer geneigd om te sparen voordat e iets kopen bijvoorbeeld. De Dominicanen kopen veel op afbetaling. Vaak komt er iets tussen, bijvoorbeeld een ziek familielid waarvoor de dokter, het ziekenhuis en de medicatie betaal moet worden, zodat ze de afbetaling niet meer kunnen betalen. Dan wordt het product, bijvoorbeeld de bank, teruggenomen voor het bedrijf en deze lijdt verlies. Daarom wil Yvonne geen meubels op afbetaling verkopen en verkoopt ze weinig aan Dominicanen.
Ook moeten wij hier zorgen voor geld op de bank. Als een Dominicaan geld nodig heeft, dan springt de hele familie bij. Bij ons is dat niet gebruikelijk en daarom moet een westerling ook hier spaargeld achter de hand hebben.
Nadat we bij Williams werk lang geweest waren, ben ik weer naar het strand gegaan en is hij weer vrienden gaan bezoeken. We moesten voor één uur uitgecheckt zijn, dus toen het ging regenen ben ik me gaan douchen. William kwam ondertussen ook terug. Omdat het buffet pas om half één startte zijn we eerst nog wat gaan drinken. Achteraf bleek dat we ook eerst hadden kunnen uitchecken en nog tot 3 uur mochten blijven. Echter, wij moesten weer op tijd naar Santiago om zijn broer op te halen die met ons mee zou rijden naar 'el campo' om daar de kerst te vieren. Toen we in Santiago bij 'la casita' aankwamen, was zijn broer er nog niet. Dus voordat we vertrokken duurde het nog wel even. En ik maar denken dat we haast hadden...
In 'el campo' hadden Gisela, zijn zus, en de vriendin van zijn vader de hele dag staan koken. William en zijn broers gingen nog wat kerstverlichting en andere lampen ophangen. De vriendin van zijn vader was nog in de keuken bezig met het maken van yucca balletjes. Ze bood mij er een paar aan en omdat ik wel trek had, was ik hier erg blij mee. Ze samken heerlijk, dus ik heb gelijk gevraagd wat er in zit. En ik was niet de enige die er al van snoepte, klein tot groot deed mee.
Kerst hier wordt met de hele familie gevierd. Gisela, alle 6 broers met vrouwen voor zover van toepassing en hun kinderen waren aanwezig. Ik heb niet geteld, maar denk dat het er zeker 20 zijn.
Er werden twee tafels neergezet waar het eten op gezetwerd. Er was er rijst met juandoles, bietensalade, vlees, yucca snackballetjes, brood, een soort kroepoek van yucca, gekookte groentes voor mij en verder weet ik het niet meer. Gisela sprak een gebed uit, waarna iedereen kon opscheppen. William had ervoor gezorgd dat we op een stoel aan een tafel konden zitten. Niet iedereen kon dat, want er was maar één tafel om aan te eten en ook waren er niet genoeg stoelen. En ook wordt er hier veel gedronken. William had ervoor gezorgd dat er rosé voor mij was en ook droeg hij er zorg voor dat niet iedereen hiervan meedronk zodat het gelijk op zou zijn. De rest dronk rum of bier. Overigens wordt whiskey hier ook rum genoemd, maar dan wel hele goede. Aan het eind van mijn avond (ik ging als eerste slapen) gingen Gisela en Natalia, het tweejarige dochtertje van een van zijn tweelingbroers, dansen, wat Gisela niet vaak meer doet volgens William.
De volgende dag regende het toen ik wakker werd en heeft er de hele dag met tussenpozen regen gevallen. William zei me gemakkelijke kleiding aan te trekken wegens de regen. De dag bestond voornamelijk uit het nuttigen van alcohol. Gisela en Miriam, een schoonzus van William, hebben het grootste deel van de dag afgewssen en voor eten gezorgd. Ik heb goed opgelet hoe Gisela het eten klaarmaakteen aantekeningen gemaakt zodat ik ook kan leren de Dominicaanse smaken aan mijn eten toe te voegen. Aan het eind van de middag kleed iedereen hier zich om en wordt er door de vrouwen make-up op gedaan, zelfs door Yanisel die nog maar 12 is (februari wordt ze 13). Als ik Yanisel vergelijk met mijn nichtje Melanie die al 13 is, dan is Yanisel veel volwassener. Ze ziet er volwassener uit, ook omdat ze meer geïntersseerd is in kleding en make-up, en gedraagd zich ook volwassener. Ook is ze veel behulpzamer. Kinderen wordt hier al jong geleerd om te helpen. Toen ik hier de eerste keer was, werd haar gezegd mijn lege kopje naar de keuken te brengen als ze dat niet uit zichzelf deed. Ondertussen helpt ze ook schoonmaken (afwassen, bezemen, dweilen, kleidng wassen en dergelijke). Ook kan ze al een paar dingen koken.
Terwijl ik dit aan het schrijven ben, hoor ik haar zingen. Ze heeft een mooie stem en kent de teksten goed. Ik luister graag naar haar. Ze is de een na oudste van de meisjes hier, maar ik heb de indruk dat de anderen haar een beetje volgen.
Nadat we ons omgekleed hadden, zijn we met een aantal uitgegaan en hebben we gedanst.
Vandaag is de derde dag hier en tweede kerstdag. Vanmorgen nodigde Miriam me uit met haar mee te gaan. Ik wist niet goed waar we heen gingen; het bleek het huis te zijn waar ze opgegroeid is en waar nu Yumbo alleen woont. Yumbo is haar oom. Hij heeft altijd bij hen gewoond vertelde ze. Yumbo heb ik al leren kennen, toen ik hier voor het eerst was. Hij is altijd dronken en heeft een aparte manier van bewegen met zijn schouders overdreven naar achteren getrokken en zijn armen gestrekt. Hij danst erg graag, dus William zorgde ervoor dat ik met hem ging dansen. Alleen kan hij helemaal niet dansen. Dus daarna heb ik William gezegd dat hij dat niet meer aan mag bieden aan Yumbo.
Toen we bij het huis aankwamen, had Yumbo volgens mij ook al gedronken. Miriam vertelde me dat het huis vroeger van hout was, maar in zo een slechte staat dat ze het vervangen hebben door een stenen huis. Het huis bestaat uit een woonkamer met open keuken en drie slaapkamers met een badcel.
Aan de andere kant is de oude keuken met open vuur. Toen we daar stonden voelden we opeens een trilling, oftewel een lichte (aard)beving. Hoewel dit in Peru ook gebeurde toen ik er was, heb ik dat niet bewust meegemaakt, omdat ik sliep terwijl het gebeurde. Dus dit was voor mij de eerste keer dat ik bewust een beving meemaakte. Miriam legde uit dat het met de locatie te maken had.
Vroeger was hier nog geen electriciteit en stromend water. Ze gebruikten gaslampen voor het licht. En koken gebeurde alleen op open vuur. (MIsschien heb ik dit al geschreven, dan sla je het maar over.) Ik probeer me voor te stellen hoe het leven toen was. Ik weet zeker dat er ook geen asfalt lag en van William weet ik dat er veel paarden gebruikt werden. Het leven hier was heel gezond als ik dat zo hoor. Er werd gezonder gekookt dan nu, zonder bewerkte producten. Er werd veel meer fruit gegeten of als sap gedronken. Nu ligt het fruit weg te rotten en wordt er veel frisdrank gedronken. Ik weet zeker dat er hard gewerkt werd, maar zonder stress. De belangrijkste landbouwproducten waren cacao en koffie. Overigens is hier momenteel een project dat ervoor zorgt dat de bewerking van cacao beter en hygienischer gebeurd. Ik heb hier de kippen tussen de cacaobonen zien lopen. Dat kun je niet echt aan het westen verkopen.
Nadat we wat gegeten en gedronken hadden, met ik met de oudste zoon van Miriam terugereden. Miriam bleeft met haar jongste zoontjes achter om het huis schoon te maken (Yumbo maakt nooit schoon en wast niets af). Mriam heeft in totaal 4 kinderen. De derde wordt brujito (heksje) genoemd omdat toen zijn vader hem een keer een nummer vroeg voor de loterij, hij hiermee geld won.
Onderweg kwamen we bij de rivier een pick-up tegen. Daar bleken William, twee broers en nog wat familieleden in en op te zitten. De kinderen zaten op het dak met de benen aan de achterkant. Zij waren onderweg om 'arena', zand op te halen bij de rivier. Ze begonnen de stenen op de pick-up te scheppen. Als de een moe was, nam de ander het over. Op een gegeven moment zag ik Guzman, zijn tweelingbroer, met een lege bierfles (van een liter) weglopen door de rivier. Ik vroeg me af wat hij ging doen. Toen ik alter weer keek, zag ik hem niet meer. Even later kwam hij terug met een volle fles. William vertelde dat er verderop een bron is waar de mensen vroeger veel gebruik van maakten. Er schijnen hier wel meer bronnen te zijn, waar geen gebruik van gemaakt wordt.
Een van de kinderen werd wegegstuurd om een emmer te halen. Nadat de pick-up volgeladen was met 'arena' werd deze gebruikt om water over de stenen te gooien om deze schoon te spoelen. Deze lading werd teruggeregden naar de casa van zijn vader. William had bedacht dat er een ruimte gemaakt moet worden waar de auto's kunnen staan zonder dat het een modderboel wordt als het regent en hij heeft helemaal bedacht hoe dit moet.
Ondertussen had Gisela weer gekookt en ging iedereen eten. Voor mij had ze groenten gekookt. Verder was er rijst met juandoles, salade en voor de anderen vlees. Na het eten zijn de mannen weer weggegaan en hebben nog twee nieuwe ladingen 'arena' opgehaald. Daarna zijn ze begonnen met grond weg te scheppen en de boel te egaliseren. Terwijl ik aan het schrijven ben is het donker geworden en zijn de mannen nog steeds bezig. Ook de vader van William, die ondertussen 74 is, helpt mee.
27-12-2015
Normaliter is hier stromend water wat hier uit de grond komt en veilig te drinken is. Alleen was er iets kapot wat betekende dat het water uit tonnen gebruikt moest worden. Daardoor moest er ook zuinig omgegaan worden met water wat onder andere betekende dat er niet schoongemaakt kon worden, terwijl alles juist heel vies was door de regen. Gelukkig werkt alles vandaag weer, zodat Gisela en Milly vanmorigen schoongemaakt hebben. De vrendin van zijn vader waste af, waarbij ze een sop gebruikt en onder de kraan afspoelt. In mijn ogen is dit verspilling van water, maar hier maakt het volgens mij niet uit hoeveel je gebruikt. Ik geloof dat je niet hoeft te betalen en het komt uit de grond en hoeft niet gereingd te worden.
Maar gisteren was er nog geen stromend water en het water in de tonnen was op. Dus William ging met Braulio, zijn neef, en nog twee jongere neefjes water halen. Omdat ik niets te doen had, vroeg hij mij ook mee te gaan. Wat ik niet wist, is dat het niet ver was en er water uit een bron gehaald wordt middels een waterpomp. Nu voel ik mij ook veiliger wat betreft het drinken van water hier. Hoewel het nog wel opgeslagen wordt in tonnen en ik dat ook niet echt hygienisch vindt.
Gisteravond zijn we nog uitgeweest naar een gelegenheid in de buurt. Het is zo dichtbij dat we lopende gingen. Onderweg kwamen er twee jongens voorbij op paarden. PLotseling liep het ene paard achteruit. Gelukkig zijn mijn reflexen goed en kon ik opzij springen. Vroeger ging alles hier op paarden en ezels. De paarden hier zijn niet zo groot, ongeveer de hoogte van een ezel. Hoewel er niet veel meer gebruikt worden, de meesten verplaatsen zich tegenwoordig per motor of auto, zijn er nog wel enkelen die zich per paard verplaatsen.
Tegenover waar we zaten, stond een paard met een gekleurd kleed. Ik probeerde mij voor te stellen hoe het vroeger was met uitgaan. Toen ik dat aan William vroeg, vertelde hij me dat hij een keer ergens was waar 500 paarden stonden. Er was toe ook nog geen electriciteit, dus er was alleen life muziek. Ik kan het me bijna niet voorstellen hoe het geweest is.
Vandaag zijn de mannen verder gegaan met het maken van een parkeerruimte voor de auto's. De hele dag zijn er regenbuien. Eigenlijk moet ik wassen omdat ik geen schoon ondergoed meer heb, maar als ik was, kan ik niets droog krijgen.
Vandaag heeft de vrouw van WIlliams vader gekookt en ik heb gekeken en alles opgeschreven. Gisela heeft een koolschotel voor me klaargemaakt die erg lekker is. Ook daarvan heb ik het recept opgeschreven.