Pol Pot

De betekenis van het zelfstandig naamwoord ‘Tuol’ is dat de grond hoger gelegen is dan de grond eromheen. Het woord ‘Sleng’ als zelfstandig naamwoord kan betekenen ‘schuld veroorzaken’ of ‘gif bevatten’. Als bijvoeglijk naamwoord kan het gebruikt worden om twee giftige bomen aan te duiden. Tuol Sleng betekent letterlijk ‘giftige heuvel’ of een ‘plaats op een om degenen die schuld dragen (naar Ankar) te houden’.
Volgens documenten ontdekt door het Documentatie Centrum van Cambodja was S-21 opgericht op Tuol Sleng in mei 1976.
Tuol Sleng of S-21 was het meest geheime orgaan van het KR-regiem. S-21 staat voor ‘Security Office 21’. S-21 was Ankars voornaamste veiligheids instituut, speciaal ontworpen voor de ondervraging en uitroeiing van anti-Ankar elementen.
Voordat het een gevangenis werd, was het een school voor voortgezet onderwijs. De klaslokalen werden omgebouwd tot cellen, grote en kleine. De rekstokken werden gebruikt als martelwerktuig. En dit alles is nu een museum. Zeer indrukwekkend. Je loopt rond in een oud en vervallen schoolgebouw met de overblijfselen van de gevangenis. Er staan nog bedden, er liggen nog kettingen en er zijn nog martelwerktuigen aanwezig. Je kunt de kleine en grote cellen bekijken. Er hangen in veel klaslokalen foto’s van wat er gevonden werd bij de bevrijding. Je kunt je voorstellen hoe het is geweest, omdat het bed er nog staat zoals het gevonden is. Ook word er een documentaire gedraaid waarom de overlevenden (acht!) of familieleden erover vertellen. Verder komt er een voormailg bewaker aan het woord. Je vraagt je af wat er in deze man omgaat, maar waarschijnlijk was het slechts overleven.
Er is ook een fototentoonstelling en er hangen schilderijen van een artiest die zelf in de gevangenis zat. Hij heeft geschilderd wat hij dacht dat er gebeurde en wat hij gezien had. Alles klopte! Dit werd in de documentaire duidelijk.
De gevangenis was overigens in gebruik van 1975 tot 1978 onder het Khmer Rouge bewind.
Na het museum ben ik naar de ‘Killing Fields’ gegaan, 15 kilometer buiten Phnom Penh. Hier werden dagelijks trucks vol met gevangenen heen gebracht om in een massagraf te eindigen. Er is een herdenkingsteken opgericht waarin de gevonden schedels liggen. Op een paar opmerkelijke plaatsen (zoals skeletten zonder schedels, en vrouwen en kinderen) zijn gebouwen geplaatst. Verder zijn er gwoon veel ‘gaten’ waar de skeletten opgegraven zijn. Dit is het grootste en bekendste massagraf van Cambodja, maar er zijn er nog veel meer in het hele land.